Kampi për riedukimin politik 1949.-1956.

Goli otok ishte kampi më i madh në sistemin e kampeve dhe burgjeve për burgosjen e informbyroistëve. Në gjashtë vitet e ekzistencës së tij, rreth 13,000 persona kaluan nëpër të, ndërsa 287 prej tyre kanë vdekur nga shkaqe të ndryshme. Në periudhën midis viteve 1949 dhe 1956, kishte disa kampe më të vegjël në Goli Otok, tre për burra dhe një për gra. Shërbimi i Sigurimit të Shtetit (UDBA) drejtoi kampin, duke detyruar të burgosurit të abuzonin me të burgosurit e tjerë. I gjithë sistemi në Goli Otok mbështetej në idenë që të burgosurit duhej të denonconin mbështetësit e tjerë të Stalinit në vend dhe të sulmojnë fizikisht dhe verbalisht ata të burgosur që ende mbështesnin Bashkimin Sovjetik.

Një sistem i industrisë u krijua në Goli Otok, ku të burgosurit punonin në kushte të rënda pune; në gurëthyes, punëtorinë e drurit, prodhimin e mobileve, nxjerrjen e rërës, riparimin e anijeve të vogla, prodhimin e pllakave, etj. Të burgosurit punonin pjesën më të madhe të ditës në një nga këto fabrika prodhimi, duke siguruar kështu të ardhura për policinë sekrete. Kampi u mbyll në fund të vitit 1956, pas përfundimit të konfliktit me Bashkimin Sovjetik.

Kur bëhet fjalë për kampe të veçanta (të ashtuquajtura vend-punishte) në Goli Otok, duhet theksuar se gjatë një periudhë relativisht të shkurtër midis viteve 1949 dhe 1956, pas nxjerrjes së Rezolutës së Informbyrosë më 1948, qeveria e atëhershme për nevojat e ashtuquajtura të riedukimit politik të të dënuarve (informbyroistëve) e shndërroi ishullin e izoluar në një kamp të fshehtë. Brenda disa viteve, ndërtesa të ndryshme u ngritën dhe u rregulluan në ishull në fshehtësi të madhe, me qëllim të pranimit të të burgosurve, ndërsa shumë shpejt u ngrit edhe fabrika industriale e cila kishte shumë funksione.

Në organizimin e vendeve të zgjedhura me kujdes për izolimin e të dënuarve, ishin vendet të cilat përshtateshin me peizazhin e veçantë të ishullit, ndërsa në të njëjtën kohë ato vende ishin përcaktuar ashtu që t’i shërbejnë në mënyrë të rreptë funksioneve themelore të kampit. Këto vende ishin të rrethuara me tela me gjemba ose të rrethuara me mure të larta dhe përfshinin ndërtesat për strehimin e përbashkët, qelitë individuale (për izolim), ndërtesat administrative për hetuesit dhe personelin e sigurisë, bunkerët, kullat e vrojtimit për rojet, si dhe zonat për punë të detyruar (gurëthyesi, zonat e pyllëzimit të ishullit dhe zonat bujqësore). Të gjitha këto hapësira dhe ndërtesa mundësuan zbatimin e një jete të izoluar, vendosjen e disiplinës në kamp dhe zbatimin e një sistemi piramidal të administrimit dhe mbikëqyrjes, duke garantuar në masën më të madhe të mundshme, funksionin themelor politik të kampit: riedukimin politik të të burgosurve.

Në Goli Otok kishte katër kampe. Kampi i parë “Teli i Vjetër” (1949 – 1950), kampi i dytë “Teli i Madh” (1950 – 1954) dhe kampi i tretë “R-5 ose Kampi për Gra” (1951 – 1952). Të gjitha këto kampe ishin të vendosur mbi gjiret natyrore të vendeve, si Tatinja, Vela Draga dhe Vela Senjska, midis ishullit të bjerrë, në vendin e veçantë ku ishin formuar gropa shkëmbore nga rrjedhja e përrenjve karstikë, duke krijuar kështu një vendndodhje natyrore për këto kampe. Ndryshe nga tre kampet e tjera të ishullit, kampi i katërt “Gropa e Petarit” (1950 – 1954), ishte i vendosur në brendësi të ishullit. Sidoqoftë, ky kamp plotësisht i izoluar, i përcaktuar për “informbyroistët e papërmirësueshëm”, ishte i fshehur nga kampet e tjera në Goli Otok në mënyrë që të izolonte këtë grup të veçantë të informbyroistëve nga të dënuarit e tjerë. Kështu u krijua kampi i cili gjendet në një gropë të minierës së braktisur, që ishte punuar dhe gërmuar midis dy luftërave botërore, gjatë gërmimeve në kërkim të boksitit.

Duhet theksuar se Goli Otok ishte kampi më i madh për burgosjen e mbështetësve të vërtetë dhe të pretenduar të Stalinit, në të cilin u burgos numri më i madh i personave. Megjithatë, ai nuk ishte i vetmi. Përveç tij, kishte dy kampe të tjera në ishullin Grgur, një kamp për gra dhe një kamp ku mbaheshin oficerët e Ushtrisë Jugosllave. Përveç kësaj, informbyroistët u internuan edhe në burgjet në Bileqe, Pozharevac, Stara Gradishka, në burgun në ishullin Ugljan dhe në kampin Ramski Rit afër kufirit me Rumaninë. Por, kampi në Goli Otok ishte i vetmi që funksionoi si një vend internimi për informbyroistët gjatë gjithë kohëzgjatjes së konfliktit jugosllav-sovjetik, nga viti 1949 deri në 1956. Gjatë kësaj periudhe, një numër prej 15,737 personave u burgosën në kampe dhe burgje të ndryshme në Jugosllavi me akuzat për mbështetjen e Stalinit.